|
TAPU TAHRİR DEFTERLERİNDE EĞRET |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tahrir Defterlerinde Eğret köyü hakkındaki ilk kayıt, TD 147 numaralı defter ile bu defterin icmali (özeti) durumunda olan TD 438 numaralı defterde geçmektedir. İcmal defter, hicri 935 miladi 1528, mufassal defter ise, hicri 937 miladi 1530 tarihlidir. Bu defterlere göre Eğret, Karahisar-ı Sahib (Afyonkarahisar) Sancağının, Karahisar Kazasına (merkez kaza) bağlı Kırhisar Nahiyesinin bir köyüdür. 438 numaralı deftere göre köyde yaşayanların dökümü şu şekildedir:
Köyün vergi
geliri 2.914 akçe olup Karahisar-ı Sahip (Afyon) mirlivasının
hassıdır yani vergi geliri mirlivaya gitmektedir. Ayrıca Eğret köyüne
bağlı Salak-viranı adında bir mezraası vardır. Bunun yıllık
vergi geliri ise 207 akçe olup sipahi tımarıdır. (Bu geliri
sipahi almaktadır.) TD 147 numaralı
defterde ise daha geniş bir şekilde köyde yaşayanların
isimleri teker teker yazıldıktan sonra köyde üretilen hububat
miktarı ve bunlardan alınan vergi miktarları ile zirai ve sınai
faaliyetlerden alınan vergiler yer almaktadır. Buna göre köyde
3 mudd[13]
hınta (buğday), 9 mudd 10 kile şair (arpa), 3 kile burçak, 1
kile nohut ve 6 kile mercimek üretilmekte bunlardanda yıllık
2.042 akçe vergi alınmaktadır. Ayrıca bostan vergisi olarak 25
akçe, zemin vergisi olarak 60 akçe, adet-i ağnam (hayvanlardan
alınan vergi) 35 akçe, resm-i küvvare (arı kovanlarından) 110
akçe, 1 aded asiyabdan (değirmen) 30 akçe, çift resmi[14]
olarak 512 akçe ve badhava[15]
olarak da 100 akçe vergi alınmaktadır. .................................. [1] Toplam vergi mükellefi [2]
XVI. yüzyıl ve önceki dönemlerde, vergi veren erkek nüfusu
aynı zamanda aile reisini tarif etmektedir. Hane tabiri toprak
tasarruf [1]
etsin etmesin evli nüfusu içine almaktadır. (Belirli miktarda
toprak ekip-biçen aile sayısı.) [3]
Evli olmayan yetişkin erkek sayısı. [4]
Yarım çiftten az veya hiç arazisi olmayan kimse. [5]
Yaşlı kimse. Bunlar avarız vergisinden muaf tutulurlardı. [6]
Tahsildar, genellikle vakfın gelirlerini toplayan kimse. [7]
Vakfın tüm işlerini şer‘i ahkam ve vakfiye şartları
dairesinde idare etmek üzere tayin olunan kimsedir. Vakıf
idarecisi. [8]
Camilerde cuma günleri hutbe okumakla vazifeli kişi. [9]
Berat sahibi. Herhangi bir hizmetinden dolayı avarız-ı
divaniye vergisinden muaf olmak için padişah tarafından berat
verilen kimse. [10]
Bazı hizmetlerinden dolayı avarız-i divaniye, çift resmi ve
bazı vergilerden muaf olan yani bu vergileri vermeyen kimse. [11]
Serpiyade (yayabaşı): Yeniçeri ocağının kuruluştaki
en eski teşkilatı olup cemaat ortaları diye anılan ve ocakta
birden yüzbire kadar sıra numarası alan bu günkü bölük karşılığı
topluluğun kumandanı. Veledan-ı serpiyade (serpiyade oğlanları.) [12]
Sipahi: Savaş esnasında orduya katılmak şartıyla devlet tarafından
bazı gelirler tahsis edilen kimse. Sipahizade (sipahi çocukları.) [13]
Mudd: Osmanlı memleketlerinin her yerinde farklı farklı
idi. Yirmi İstanbul kilesi tutarandaki zahire ölçüsü birimi. [14]
Vergi mükelleflerinden kullandıkları toprak miktarına göre alınan
vergi. [15]
Bazı gelirler, herhangi bir şahısdan veya yerden alınan
vergiler olmadığı gibi, ayrıca belli hasılatın da öşrü değildir.
Ne mikdar olacağı ve hangi fasıllardan ne kadar hasılat sağlanacağı
da bilinmedeğinden, bu çeşit gelirlere badhava denilmiştir. Badhava zuhur eden bir vergi çeşididir.
Badhavanın ihtiva ettiği gelirler ise şunlardır: Resm-i arus
(evlenenlerden alanan vergi), cürm ve cinayet (herhangi öldürme
veya yaralamadan dolayı alınan vergi), ev tapusu vs. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
