YÖRESEL YEMEKLERİMİZ

Yöremiz insanı “can boğazdan gelir” düsturuyla kendine bakmasını bilmiştir. Eskiden köy ağaları hizmetlerinde çalıştıracakları işçileri seçerken ne kadar yediklerine bakarlar, çok ve hızlı yiyenleri tercih ederlermiş.

Yöremizde et, yemeklerin efendisi olarak bilinir. Bundan dolayı “et giren yere dert girmez” denilmiştir. Düğünlerin , bayramların , davetlerin ve mevlitlerin vazgeçilmez yemeği et ve etli yemeklerdir. Bununla birlikte yöremizde hamur işleri , sebze yemekleri , kuru gıdalar ve tatlı çeşitleri de bolca tüketilmektedir. Bu çerçevede yöremize özgü yemek çeşitlerine değinmek istiyoruz.

ET VE ET MAMÜLLERİ: Kurban bayramları  etin evlere bol miktarda girdiği zamanlardır. Ayrıca  yöre halkından besicilikle uğraşanlar hayvan kestirme zamanlarında evlerine bol miktarda et getirmektedirler. Bütün bunların olmadığı zamanlarda bile çeşitli  şekillerde et ihtiyacı karşılanmaktadır. Yöre halkının evlerde beslediği kaz ve et tavuğu da bu ihtiyacı karşılamada önemli rol oynamaktadır. Şimdi etin kullanım tarzlarına geçebiliriz.

KAVURMA: Yöremize buzdolabı gelmeden önce çok yaygın olan kavurma işlemi halen rastlanan bir tarzdır. Aileler ellerine geçen bol miktardaki eti  kıyma veya kuşbaşı şeklinde tepsilere koyarak mahalle fırınlarında kavururlar. Tuzlanmış etin kavrulmasıyla bozulması önlenerek uzun süre kullanımı sağlanmış olur.

SUCUK : Afyonkarahisar’da yaygın olan sucuk yapımına yöremizde de rastlanmaktadır. Sucuğun parçalanmadan mahalle fırınlarının taşlarında veya kağıda sarılmış bir şekilde kızgın fırın külüne gömülerek pişirilmesi tarzı yaygındır. Bu şekilde pişirilen sucuk gayet lezzetli olmaktadır.

KAZ ETİ ve KAZ YAĞI : Yöremizde bir çok aile et ihtiyacını karşılamak için az veya çok kaz beslenmektedir. Bunun yanında aynı amaçla et tavuğu besleyenler de bulunmaktadır. Kaz yetiştiriciliğinin yaygın olduğu köyümüz yabancılar tarafından kazlı köy olarak bilinmektedir. Kasabanın batısında bulunan kaz çayırı mevkii kaz sürülerinin oyalandığı yerlerdendir.

Özellikle kaz yetiştirilmesinin bazı sebepleri vardır. Beslenmiş bir kazın etinden ve suyundan faydalanılmaktadır. Kaz etinin lezzetli olması,bununla birlikte yağından ve suyundan da çeşitli şekillerde faydalanılması onu cazip bir yiyecek haline getirmiştir. Ayrıca bir kazın 5-10 nüfustan müteşekkil bir aileyi rahatlıkla doyurabilecek büyüklükte olması ona olan rağbeti daha da artırmaktadır.

Kaz etinin suyundan şu şekilde faydalanılmaktadır: Mayasız hamurdan yapılan ince ve geniş yufka, yöresel adıyla şepit üzerine dökülen kaz suyuyla tirit adı verilen yöresel yiyecek yapılır. Bu yiyecek genelde kaz eti yenmeden önce tüketilir.

Besili kaz bol miktarda yağ ihtiva etmektedir. Kaz kesildikten sonra yağ tabakaları ayrılır ve ocakta eritilir. Eritilen yağ kahvaltılarda margarin yerine kullanılmaktadır.

HAMUR İŞLERİ

BÜKME: Bir tür börektir. Su ve tuz katılarak yoğrulan undan elde edilen hamur oklavayla açılır. Ezilerek yağı çıkartılmış haşhaş açılan hamurun üstüne sürüldükten sonra eşit parçalara ayrılır. Kesilen parçalar üst üste konularak tekrar eşit parçalara bölünür. Bu  parçalar oklava ve elle  genişletilerek içine  mercimek, peynir, ıspanak veya kıymadan hazırlanmış içler konulup kapatılır. Hazırlanmış malzeme tepsilere konarak mahalle fırınlarında pişirilir.

KATMER: Una su ve tuz katılıp yoğrulmasıyla elde edilen hamurdan büyük bir parça koparılarak oklavayla açılır. Açılan hamur üzerine ezilerek yağı çıkarılmış haşhaş sürüldükten sonra eşit parçalara ayrılan hamurlar üst üste konarak katlanır. Katlanmış parçalar eşit ikişer parçaya bölünür. Her parça tekrar oklavayla açılarak sac üzerinde pişirilir. Pişirilirken yanmaması için katmerin iki tarafına yağ sürülür. Bu şekilde pişen katmer servise hazır hale gelir.

BAZLAMA: Mayalı hamurdan yapılan bir yiyecektir. Mayalı hamurdan koparılan parçalar elle açılır. İstenirse  açılan bu hamur içine ezilmiş haşhaş ,peynir ıspanak gibi şeyler konup kapatılarak tekrar elle açılır. Bu şekilde hazırlanmış bazlama sac üzerinde iki tarafına yağ sürülerek pişirilir.

KARA HELVA: Un yağda kavrularak güzelce kızartılır. Unun yanmamasına dikkat edilir. Un kahverengi bir renk alınca üzerine şeker ve su ilave edilip  iyice karıştırılarak biraz daha pişirilir. Pişen helva soğuduktan sonra hazır hale gelir.

HÖŞMERİM: İçerisine margarin ve biraz  da tuz katılarak  kaynatılan süt ocaktan alınır,ılımaya başlayınca yaklaşık sütün yarısı miktarı un ve biraz da soda katılarak iyice karıştırılır. Tekrar     ocağa konan malzeme karıştırılarak    pişirilir. Bu aşamada katılaşmaya yüz tutan malzeme  kulak memesi yumuşaklığına geldiğinde ocaktan indirilir. Soğuyunca yuvarlak  şekiller verilerek  üzerine kaymak sürülür. Tepsilere  konan malzeme fırında pişirilir. Bu   şekilde hazırlanmış yiyecek soğuyunca toz şekere banarak yenir.

ARABAŞI (ARAP AŞI): Genelde tavuk veya kaz suyunun bulunduğu zamanlarda yapılan yiyecektir. Arap aşı      un ve suyla yapılan basit bir yemektir. Suyun içersine un konularak devamlı karıştırılır. Suyun ve unun devamlı karıştırılmasıyla   pişirilen karışım muhallebi kıvamına gelince bir tepsiye dökülür ve soğumaya bırakılır. Soğuyarak donmuş bu yiyecek baklava tarzında kesilir,çeşitli baharatlar katılmış sıcak et suyuyla beraber yutulur. İnceliği çiğnenmeden yutulmasıdır.

BİŞİ: Hazırlanmış mayalı hamurdan kopartılan parçalar biraz açılarak kızdırılmış yağda  kızartılır. Bişi genelde  ölen yakınların kırkı ya da  yıldönümlerinde camilerde dağıtılır.

HAŞHAŞ KARMASI: Afyonkarahisar  şehrinin ismine yansıyan yörenin nev-i şahsına münhasır bir bitkidir haşhaş. Yöre halkı haşhaşı farklı tarzlarda değerlendirmektedir. Hemen bütün hamur hamur işlerinde kullanılabilen haşhaşın basit formüllerle kullanımı da söz konusudur. Haşhaş karması olarak bilinen yiyecek de basit bir karışımla elde edilen lezzetli bir yiyecektir. Haşhaş taşlarında ezilmiş haşhaşın içine bir miktar su ve toz şeker katılıp karışmasıyla elde edilen bir yiyecektir. Toz şeker yerine pekmez ve bal gibi sıvı tatlılarda kullanılabilir.

KÖDDÜ DOLMASI (KÖFTE DOLMASI): Köftelik bulgur (ince bulgur),et, soğan yumurta istenilen baharatların iyice yoğrulmasından sonra avuç içinde sıkılarak oluşturulan küçük parçaların kaynatılmış salçalı suda pişirilmesiyle yapılır. Köddü dolmasına genelde döğülerek parçalanmış et katılır. Etin kıyma şeklinde değil de , döğülerek hazırlanması dolmanın daha sıkı ve daha lezzetli olmasını sağlamaktadır.

AK DOLMA: Göce (buğdayın kırılmış şekli) ,çok az miktarda ince bulgur (düğü), nane ve tuzun sıcak suyla karılması suretiyle hazırlanır. Hazırlanan bu karışımdan kopartılan bu parçalar elde yuvarlanarak küçük parçalar haline getirilir. Bunlar kaynamış suda pişirilir. İçerisinde az miktarda su kalan bu yemeğin üzerine sarımsaklı yoğurt, bunun üzerine de yağda yakılmış   pul biberi döküldükten sonra servise hazır hale gelir.

HAMIRAŞI: Bir makarna çeşidi olan hamıraşı’nın en büyük özelliği evlerde hazırlanmasıdır. Unun yumurta,tuz ve su katılarak yoğrulmasından oluşan hamurun oklavalarla açılıp ,üst üste getirilmiş demetlerin kesilmesi suretiyle hazırlanır. Bu malzeme tepsiler içinde mahalle fırınlarında kurutulur. Pişirmeye hazır hale gelen malzeme makarna gibi suya salınarak pişirilir. Genelde üzerine sarımsaklı yoğurt veya yağda pişirilmiş domates sosu dökülerek yenir.

MERCİMEK PİLAVI: Yöremizde yetiştirilen yeşil mercimekten yapılır. Kırılmamış yeşil mercimek suda kaynatılarak pişirildikten sonra üzerine az miktarda bulgur ilave edilir .Bulgurla birlikte  iyice pişen yemek soğutularak servise hazır hale getirilir .Bu  pilava da istenirse sos olarak yoğurt veya yağda kavrulmuş salça dökülebilir.

EKMEK AŞI: Genelde kurumuş ekmekleri değerlendirmek amacıyla yapılan bir yemektir. Doğranmış ekmeklerin üzerine dökülen sosla yemek hazır hale gelir .Bu yemeğin sosu şu şekilde  hazırlanır:Yağda soğan kavrularak üzerine salça ilave edilir .Daha sonra sırasıyla  patates , biber, domates ,,varsa kıyma konulur. Bunlar da iyice kavrulduktan sonra üzerine su ilave edilir .Ocaktan alınmadan önce de yumurta kırılarak iyice  karıştırılır .Bu şekilde hazırlanmış sos doğranmış kuru ekmeklerin üzerine dökülerek yemek hazırlanmış olur.

NOKUL: Genelde, ekmek yapılırken, ekmek hamurundan yapılır. Mayalı hamurun içine,  yağlanmış haşhaş konularak rulo şeklinde sarılır. Rulo şeklinde sarılan hamur, küçük parçalar halinde  kesilerek tepsiye dizilir. Fırında  pişirilerek hazırlanır.