Yöremiz
insanı “can boğazdan
gelir” düsturuyla kendine bakmasını bilmiştir. Eskiden köy
ağaları hizmetlerinde çalıştıracakları işçileri seçerken
ne kadar yediklerine bakarlar, çok ve hızlı yiyenleri tercih
ederlermiş.
Yöremizde
et,
yemeklerin efendisi olarak
bilinir. Bundan dolayı “et giren yere
dert girmez” denilmiştir.
Düğünlerin , bayramların , davetlerin ve mevlitlerin vazgeçilmez
yemeği et ve etli yemeklerdir. Bununla birlikte yöremizde hamur
işleri , sebze yemekleri , kuru gıdalar ve tatlı çeşitleri de
bolca tüketilmektedir. Bu çerçevede yöremize özgü yemek çeşitlerine
değinmek istiyoruz.
ET
VE ET MAMÜLLERİ: Kurban
bayramları etin
evlere bol miktarda girdiği zamanlardır. Ayrıca
yöre halkından besicilikle uğraşanlar hayvan kestirme
zamanlarında evlerine bol miktarda et getirmektedirler. Bütün
bunların olmadığı zamanlarda bile çeşitli
şekillerde et ihtiyacı karşılanmaktadır. Yöre halkının
evlerde beslediği kaz ve et tavuğu da bu ihtiyacı karşılamada
önemli rol oynamaktadır. Şimdi etin kullanım tarzlarına geçebiliriz.
KAVURMA:
Yöremize
buzdolabı gelmeden önce çok yaygın olan kavurma işlemi halen
rastlanan bir tarzdır. Aileler ellerine geçen bol miktardaki eti kıyma veya kuşbaşı şeklinde tepsilere koyarak mahalle fırınlarında
kavururlar. Tuzlanmış etin kavrulmasıyla bozulması önlenerek
uzun süre kullanımı sağlanmış olur.
SUCUK
:
Afyonkarahisar’da yaygın
olan sucuk yapımına yöremizde de rastlanmaktadır. Sucuğun parçalanmadan
mahalle fırınlarının taşlarında veya kağıda sarılmış
bir şekilde kızgın fırın külüne gömülerek pişirilmesi
tarzı yaygındır. Bu şekilde pişirilen sucuk gayet lezzetli
olmaktadır.
KAZ
ETİ ve KAZ YAĞI : Yöremizde
bir çok aile et ihtiyacını karşılamak için az veya çok kaz
beslenmektedir. Bunun yanında aynı amaçla et tavuğu
besleyenler de bulunmaktadır. Kaz yetiştiriciliğinin yaygın
olduğu köyümüz yabancılar tarafından kazlı
köy olarak bilinmektedir. Kasabanın batısında bulunan kaz
çayırı mevkii kaz sürülerinin oyalandığı yerlerdendir.
Özellikle
kaz yetiştirilmesinin bazı sebepleri vardır. Beslenmiş bir kazın
etinden ve suyundan faydalanılmaktadır. Kaz etinin lezzetli
olması,bununla birlikte yağından ve suyundan da çeşitli şekillerde
faydalanılması onu cazip bir yiyecek haline getirmiştir. Ayrıca
bir kazın 5-10 nüfustan müteşekkil bir aileyi rahatlıkla
doyurabilecek büyüklükte olması ona olan rağbeti daha da artırmaktadır.
Kaz
etinin suyundan şu şekilde faydalanılmaktadır: Mayasız
hamurdan yapılan ince ve geniş yufka, yöresel adıyla şepit üzerine dökülen kaz suyuyla tirit adı verilen yöresel yiyecek yapılır. Bu yiyecek genelde
kaz eti yenmeden önce tüketilir.
Besili
kaz bol miktarda yağ ihtiva etmektedir. Kaz kesildikten sonra yağ
tabakaları ayrılır ve ocakta eritilir. Eritilen yağ kahvaltılarda
margarin yerine kullanılmaktadır.
HAMUR
İŞLERİ
BÜKME:
Bir tür börektir. Su ve tuz katılarak yoğrulan undan elde
edilen hamur oklavayla açılır. Ezilerek yağı çıkartılmış
haşhaş açılan hamurun üstüne sürüldükten sonra eşit parçalara
ayrılır. Kesilen parçalar üst üste konularak tekrar eşit parçalara
bölünür. Bu parçalar
oklava ve elle genişletilerek
içine mercimek,
peynir, ıspanak veya kıymadan hazırlanmış içler konulup
kapatılır. Hazırlanmış malzeme tepsilere konarak mahalle fırınlarında
pişirilir.
KATMER:
Una
su ve tuz katılıp yoğrulmasıyla elde edilen hamurdan büyük
bir parça koparılarak oklavayla açılır. Açılan hamur üzerine
ezilerek yağı çıkarılmış haşhaş sürüldükten sonra eşit
parçalara ayrılan hamurlar üst üste konarak katlanır. Katlanmış
parçalar eşit ikişer parçaya bölünür. Her parça tekrar
oklavayla açılarak sac üzerinde pişirilir. Pişirilirken
yanmaması için katmerin iki tarafına yağ sürülür. Bu şekilde
pişen katmer servise hazır hale gelir.
BAZLAMA:
Mayalı
hamurdan yapılan bir yiyecektir. Mayalı hamurdan koparılan parçalar
elle açılır. İstenirse açılan
bu hamur içine ezilmiş haşhaş ,peynir ıspanak gibi şeyler
konup kapatılarak tekrar elle açılır. Bu şekilde hazırlanmış
bazlama sac üzerinde iki tarafına yağ sürülerek pişirilir.
KARA
HELVA: Un
yağda kavrularak güzelce kızartılır. Unun yanmamasına dikkat
edilir. Un kahverengi bir renk alınca üzerine şeker ve su ilave
edilip iyice karıştırılarak
biraz daha pişirilir. Pişen helva soğuduktan sonra hazır hale
gelir.
HÖŞMERİM:
İçerisine
margarin ve biraz da
tuz katılarak kaynatılan
süt ocaktan alınır,ılımaya başlayınca yaklaşık sütün
yarısı miktarı un ve biraz da soda katılarak iyice karıştırılır.
Tekrar ocağa
konan malzeme karıştırılarak
pişirilir. Bu aşamada katılaşmaya yüz tutan malzeme
kulak memesi yumuşaklığına geldiğinde ocaktan
indirilir. Soğuyunca yuvarlak
şekiller verilerek üzerine
kaymak sürülür. Tepsilere
konan malzeme fırında pişirilir. Bu
şekilde hazırlanmış yiyecek soğuyunca toz şekere
banarak yenir.
ARABAŞI
(ARAP AŞI):
Genelde tavuk
veya kaz suyunun bulunduğu zamanlarda yapılan yiyecektir. Arap aşı
un ve suyla yapılan basit bir yemektir. Suyun içersine un
konularak devamlı karıştırılır. Suyun ve unun devamlı karıştırılmasıyla
pişirilen karışım muhallebi kıvamına gelince bir
tepsiye dökülür ve soğumaya bırakılır. Soğuyarak donmuş
bu yiyecek baklava tarzında kesilir,çeşitli baharatlar katılmış
sıcak et suyuyla beraber yutulur. İnceliği çiğnenmeden
yutulmasıdır.
BİŞİ:
Hazırlanmış
mayalı hamurdan kopartılan parçalar biraz açılarak kızdırılmış
yağda kızartılır.
Bişi genelde ölen
yakınların kırkı ya da yıldönümlerinde
camilerde dağıtılır.
HAŞHAŞ
KARMASI:
Afyonkarahisar şehrinin
ismine yansıyan yörenin nev-i şahsına münhasır bir bitkidir
haşhaş. Yöre halkı haşhaşı farklı tarzlarda değerlendirmektedir.
Hemen bütün hamur hamur işlerinde kullanılabilen haşhaşın
basit formüllerle kullanımı da söz konusudur. Haşhaş karması
olarak bilinen yiyecek de basit bir karışımla elde edilen
lezzetli bir yiyecektir. Haşhaş taşlarında ezilmiş haşhaşın
içine bir miktar su ve toz şeker katılıp karışmasıyla elde
edilen bir yiyecektir. Toz şeker yerine pekmez ve bal gibi sıvı
tatlılarda kullanılabilir.
KÖDDÜ
DOLMASI (KÖFTE DOLMASI):
Köftelik
bulgur (ince bulgur),et, soğan yumurta istenilen baharatların
iyice yoğrulmasından sonra avuç içinde sıkılarak oluşturulan
küçük parçaların kaynatılmış salçalı suda pişirilmesiyle
yapılır. Köddü dolmasına genelde döğülerek parçalanmış
et katılır. Etin kıyma şeklinde değil de , döğülerek hazırlanması
dolmanın daha sıkı ve daha lezzetli olmasını sağlamaktadır.
AK
DOLMA:
Göce (buğdayın kırılmış şekli) ,çok az miktarda
ince bulgur (düğü), nane ve tuzun sıcak suyla karılması
suretiyle hazırlanır. Hazırlanan bu karışımdan kopartılan
bu parçalar elde yuvarlanarak küçük parçalar haline
getirilir. Bunlar kaynamış suda pişirilir. İçerisinde az
miktarda su kalan bu yemeğin üzerine sarımsaklı yoğurt, bunun
üzerine de yağda yakılmış
pul biberi döküldükten sonra servise hazır hale gelir.
HAMIRAŞI:
Bir makarna çeşidi olan hamıraşı’nın en büyük özelliği
evlerde hazırlanmasıdır. Unun yumurta,tuz ve su katılarak yoğrulmasından
oluşan hamurun oklavalarla açılıp ,üst üste getirilmiş
demetlerin kesilmesi suretiyle hazırlanır. Bu malzeme tepsiler içinde
mahalle fırınlarında kurutulur. Pişirmeye hazır hale gelen
malzeme makarna gibi suya salınarak pişirilir. Genelde üzerine
sarımsaklı yoğurt veya yağda pişirilmiş domates sosu dökülerek
yenir.
MERCİMEK
PİLAVI:
Yöremizde yetiştirilen
yeşil mercimekten yapılır. Kırılmamış yeşil mercimek suda
kaynatılarak pişirildikten sonra üzerine az miktarda bulgur
ilave edilir .Bulgurla birlikte
iyice pişen yemek soğutularak servise hazır hale
getirilir .Bu pilava
da istenirse sos olarak yoğurt veya yağda kavrulmuş salça dökülebilir.
EKMEK
AŞI:
Genelde
kurumuş ekmekleri değerlendirmek amacıyla yapılan bir
yemektir. Doğranmış ekmeklerin üzerine dökülen sosla yemek
hazır hale gelir .Bu yemeğin sosu şu şekilde
hazırlanır:Yağda soğan kavrularak üzerine salça ilave
edilir .Daha sonra sırasıyla
patates , biber, domates ,,varsa kıyma konulur. Bunlar da
iyice kavrulduktan sonra üzerine su ilave edilir .Ocaktan alınmadan
önce de yumurta kırılarak iyice
karıştırılır .Bu şekilde hazırlanmış sos doğranmış
kuru ekmeklerin üzerine dökülerek yemek hazırlanmış olur.
NOKUL:
Genelde,
ekmek yapılırken, ekmek hamurundan yapılır. Mayalı hamurun içine,
yağlanmış haşhaş konularak rulo şeklinde sarılır.
Rulo şeklinde sarılan hamur, küçük parçalar halinde
kesilerek tepsiye dizilir. Fırında
pişirilerek hazırlanır.
|